Nep nieuws herkennen

Internet en sociale media zijn het podium voor nepnieuws geworden en dat is enorm vergroot. Iedereen kan een bericht publiceren en daarmee een groot publiek bereiken. Niet eerder is nepnieuws zo wijdverspreid als nu. Hierdoor lopen we vaker tegen nepnieuws aan dan ooit. Dit maakt het juist belangrijker om nepnieuws te herkennen.

Daarom hieronder tips/ methodes om nepnieuws te herkennen. Met korte en bondige beschrijvingen van de meest voorkomende kenmerken en tactieken. Volledige leugens zijn relatief zeldzaam bij nepnieuws, dit om dat echte leugens nu eenmaal makkelijk te ontkrachten zijn.

Feiten en Argumenten in nep nieuws

Feiten en argumenten worden selectief gepresenteerd, Dit wordt gedaan om bij uitstek toepasselijke feiten en argumenten te presenteren om bepaalde punten van het nepnieuws te onderbouwen. Als voorbeeld het selectief juist locaties met substantiële ijsaangroei aan de noord- of zuidpool te noemen, proberen ze  voorbij te gaan aan de afname van ijs op de polen.

Niet toepasselijke feiten en argumenten presenteren als relevant is een variant hierop. Het presenteren van feiten en argumenten die helemaal niet bij het onderwerp horen als relevant weergeven. Bijvoorbeeld door er op te wijzen dat het huidige wereldwijde klimaat juist kouder is dan tijdens een groot deel van de voorbije gehele geschiedenis, waardoor er wordt geprobeerd om voorbij te gaan de huidige snelle opwarming van het klimaat en de gevaren hiervan.

Het manipulatief omdraaien van oorzaak- en gevolg, zodat je het idee krijgt dat de feitelijke berichten overdrijven of zelfs niet waar zijn. Met behulp van slinks vormgegeven grafieken proberen ze bijvoorbeeld te suggereren dat het gehalte aan koolstofdioxide in de atmosfeer, die juist toeneemt als gevolg van de huidige opwarming, niet exclusief de verantwoordelijkheid van de mensheid is.

Zo wijzen ze bijvoorbeeld er op dat de gemiddelde hoeveelheid gevallen sneeuw aan de polen juist stijgt, hiermee probeert men juist voorbij te gaan aan de gemiddelde afname van ijs aan de polen dit terwijl het eerste het logische gevolg is van het feitt de atmosfeer meer waterdamp bevat als gevolg van de opwarming van de planeet.

Een ander voorbeeld: Door erop te wijzen dat er juist steeds grotere aantallen ijsberen aan land verschijnen, probeert men aan te tonen dat er helemaal geen sprake is van een klimaatverandering die soorten bedreigt . Dat terwijl dit slechts het gevolg is van het verdwijnen van het zee-ijs als gevolg van de huidige opwarming.

Een Informatiediarree aan feiten, argumenten plus het omgedraaide van oorzaak- en gevolg te presenteren volgens bovenstaande kenmerken en tactieken, wordt geprobeerd je murw te maken voor de standpunten van de diegene die dit nepnieuws verspreiden. Door je bijvoorbeeld te confronteren met een informatiediarree die klimaatverandering lontkent, wordt er geprobeerd om jouw weerstand tegen klimaatontkenners te breken. De informatiediarree speelt hierbij voornamelijk in op jouw latent aanwezige twijfels.

Nepnieuws Herkennen

Meestal herken je het nepnieuws doordat het nepnieuws bericht minimaal enige verbazing of verwondering toont over de algemene informatie van het onderwerp en het andere conclusies trekt dan waar jij vooralsnog van op de hoogte bent. Doorgaans is dit vergezeld van een on- afhoudende stroom aan feiten, argumenten en manipulatief omgedraaide oorzaak- en gevolgen van het onderwerp. Deze zijn niet altijd zomaar te weerleggen zonder nadere kennis van de desbetreffende onderwerpen. Hiermee word er voornamelijk twijfel gezaaid, nepnieuws berichten doen dit omdat twijfel zaaien ons nu eenmaal relatief kwetsbaar maakt voor alternatieve overtuigingen. Het is altijd verstandig om verder te zoeken naar meerdere onafhankelijke en gerespecteerde bronnen die dergelijke nieuwsberichten kunnen nuanceren.

Beschuldigingen en Zondebokken aanwijzen is ook een methode om nepnieuws te verspreiden. Door verhalen te presenteren met een grotendeels negatieve inhoud wordt geprobeerd in te spelen op bepaalde onderbuikgevoelens van ontevredenheid. Door bijvoorbeeld stelselmatig juist de negatieve kanten van het asielbeleid  te benoemen, wordt geprobeerd om het beleid in zijn algemeenheid in twijfel te trekken. Dergelijke verhalen worden binnen een gecoördineerde campagne of een documentaire vaak voorafgegaan door nepnieuws.

Hoe valt nepnieuws hiervan te herkennen? Vaak zijn negatieve verhalen die bepaalde groepen verantwoordelijk maken van doelbewuste misleiding en/of bepaalde zondebokken benoemen een product van nepnieuws. Elke nuance ontbreekt bij dergelijke verhalen. Ze vallen op door hun overwegend negatieve insteek, het uitspreken van groepsgewijze beschuldigingen bijvoorbeeld: asiel zoekers, soms in combinatie met het wijzen naar zondebokken. Hiermee proberen nepnieuws berichten voornamelijk in te spelen op latent aanwezige onderbuikgevoelens van ontevredenheid.

In zulke gevallen is het altijd verstandig om verder te zoeken naar meerdere onafhankelijke en gerespecteerde bronnen die dergelijke verhalen kunnen nuanceren.